Ito ay gawa sa maitim na kahoy at nakabihis ng maroon na bata. Sinasabing nasunog ito sa galeong sinasakyan nito mula Mexico patungong Maynila ngunit walang katiyakan ang sanhi ng itim nitong kulay at pawang mga pagpapalagay lamang.
Ang relihiyosong pamimintuho ng Poong Hesus Nazareno ay pinagmulan na ng kabilang sa mga Pilipino na tukuyin ang kanilang mga sarili sa Pagpapakasakit ng Panginoong Jesu-Kristo. Maraming mga deboto ng Poong Hesus Nazareno ay nauugnay sa kanilang kahirapan at pang-araw-araw na pakikibaka sa sugat at masaklap na naranasan ni Hesus, na kinakatawan ng imahe. Kahit na ang pintakasi ng Basilica mismo na si San Juan Bautista, ang Itim na Nazareno ay mapuspos ito dahil sa apela ng masa.
Ang mga deboto ay nagbigay pugay sa pamamagitan ng pumapalakpak ang kanilang mga kamay, sa katapusan ng bawat misa na inaalay sa dambana. Ang katangi-tanging debosyon na ito ng mga Filipino sa Itim na Nazareno ay nakapagbigay ng karagdagang papuri mula sa dalawang papa: sina Inocencio X noong 1650, sa pagkakatatag ng Cofradia de Jesús Nazareno at Pio VII noong ika-19 siglo, sa pamamagitan ng pagbibigay ng indulhensya sa mga nagdadasal sa imahe ng Itim na Nazareno.
Sa kasalukuyan, ang debosyon sa Itim na Nazareno ay patuloy na nagbibigay ng sigla at kapayapaan sa mga deboto sa kabila ng mga sakit, galos, sugat at kung minsan ay kamatayan na nagaganap tuwing prusisyon, at tila 'di inaalintana ng mga deboto.
